TZOB araştırmasına göre birçok ürün sofraya gelene kadar büyük zam görüyor. Üreticinin 50 kuruşa sattığı limon markette 3 lira, mandalina ise 640 zam görüyor.

Zi­ra­at Oda­la­rı Bir­li­ği, sof­ra­da­ki vur­gu­nu araş­tır­dı. Tar­la­dan top­la­nan seb­ze ve mey­ve­nin 4 ara­cı­nın elin­den ge­çip sof­ra­ya ulaş­tı­ğı be­lir­len­di. Fi­yat­la­rın ise yüz­de 640 art­tı­ğı or­ta­ya çık­tı. Mer­kez Ban­ka­sı Baş­ka­nı Er­dem Baş­çı­’nın öne­ri­si üze­ri­ne Ta­rım Ba­kan­lı­ğı bün­ye­sin­de ku­ru­lan ta­rım­sal ürün ko­mis­yo­nu­nun in­ce­le­me­ye al­dı­ğı zin­cir­den fa­hiş kâr hır­sı çık­tı.

HER EL DEĞİŞTİRDİĞİNDE FİYAT ARTIYOR

Tür­ki­ye Zi­ra­at Oda­la­rı Bir­li­ği­’nin (TZOB) yap­tı­ğı tes­pit­le­re gö­re, mey­ve ve seb­ze ürün­le­ri sof­ra­mı­za ge­le­ne ka­dar dört fark­lı ara­cı­nın elin­den ge­çi­yor. Zin­ci­rin her bir hal­ka­sın­da fi­ya­tı yük­se­len ba­zı ürün­ler­de va­tan­da­şa ulaş­tı­ğın­da fi­ya­tı 6 ka­tı ge­çi­yor.

65 KURUŞLUK SİVRİBİBER 2 LİRAYI GEÇİYOR

Seb­ze ve mey­ve­de üre­tim­den tü­ke­ti­me ka­dar olan zin­ci­ri in­ce­le­yen TZOB, bir­çok ürü­nün fi­ya­tın­da aşı­rı ar­tış­lar tes­pit et­ti. TZO­B’­un be­lir­le­me­le­ri­ne gö­re, ör­ne­ğin üre­ti­ci­de 65 ku­ruş olan siv­ri bi­be­rin fi­ya­tı mar­ke­te gel­di­ğin­de 2 li­ra 17 ku­ru­şu bu­lu­yor. Yi­ne üre­ti­ci­den 50 ku­ru­şa alı­nan ıs­pa­nak, mar­ket­ler­de üre­ti­ci­den alı­nan fi­ya­tın 6 ka­tı­na, ya­ni 3 li­ra­ya sa­tı­lı­yor.

MANDALİNA YÜZDE 640 ZAMLANIYOR

Tes­pit­le­re gö­re, üre­ti­ci ile mar­ket fi­ya­tı ara­sın­da­ki fark man­da­li­na­da yüz­de 538,89, may­da­noz­da yüz­de 537,33’e ka­dar çı­kı­yor. Man­da­li­na­nın fi­ya­tı yüz­de 640 ar­tı­yor.

4 DEFA EL DEĞİŞTİRİYOR

An­ka­ra Top­tan­cı Ha­li es­na­fı Yu­suf Ya­nık olu­şan çar­kı şöy­le an­lat­tı; “Çift­çi üret­ti­ği ma­lı ön­ce ko­mis­yon­cu­la­ra sa­tı­yor. Ko­mis­yon­cu­dan da An­ka­ra ya da İs­tan­bu­l’­un ko­mis­yon­cu­la­rı alı­yor. On­lar­dan da pa­zar­cı ya da mar­ket­ler alı­yor. Ya­ni mal tü­ke­ti­ci­ye ge­le­ne ka­dar en az 4 kez el de­ğiş­ti­ri­yor. Ha­liy­le her el de­ği­şi­min­de ila­ve kâr ek­le­nin­ce fi­yat­lar kat­la­nı­yo­r” de­di.

FARKIN İZAHI YOK

TZOB Ge­nel Baş­ka­nı Şem­si Bay­rak­tar, üre­ti­ci ve tü­ke­ti­ci ara­sın­da­ki ma­ka­sın aci­len da­ral­tıl­ma­sı ge­rek­ti­ği­ni vur­gu­la­dı. Bay­rak­tar, “Hem üretici­nin hem de tü­ke­ti­ci­nin za­rar gör­me­me­si la­zı­m” di­ye ko­nuş­tu. Olu­şan fi­yat far­kı­nın man­tık­lı hiç­bir açık­la­ma­sı ol­ma­dı­ğı­nı be­lirt­ti. Bayraktar, “Ü­re­ti­ci za­ra­rı­na sa­tar­ken, tü­ke­ti­ci­nin 5-6 ka­tı­na mal al­ma­sı­nın iza­hı yo­k” di­ye ko­nuş­tu.

HERKES KARINI ORTAYA KOYUYOR

“Bir ürün üreticiden bedavaya alınsa dahi kilosunda 40 kuruş işçilik ve nakliye masrafı olur” diyen Yusuf Yanık şöyle konuştu: “Aracının kâr etmesi için ürünü en düşük 60-80 kuruşa satması gerekir. Pazarcı da kâr edebilmek için en az 1,20 ila 1,50 liraya satar. Dolayısıyla üreticiden sıfır liradan çıkan bir ürün dahi bu sistemde tezgaha ulaşıncaya kadar 1,5 liralık fiyata ulaşır” dedi.