Günümüz dünyasında yeni teknolojilerin hızla gelişmesi, insanların yaşamı ve beşeri toplumlara hakim olan ilişkileri derinden etkilediği ve büyük değişimlere sebebiyet verdiği gözleniyor. Bu teknolojiler özellikle iletişim ve medya alanında insanların karşısında yepyeni bir ufuk açtı ve bireysel ve sosyal yaşam tarzını derinden etkiledi. Yeni teknolojiler olumlu ve yararlı boyutlarının yanı sıra nasıl kullanıldıklarına göre bazı olumsuz boyutları da söz konusu olabiliyor. Bugün birinci bölümünü sunduğumuz sohbetimizde teknolojilerin bireyin ve toplumun üzerindeki tesirlerini irdelemeye çalışacağız. İnsanların arasında haber, bilgi ve düşünce alış verişi, günümüz yaşamının olmazsa olmazlarından sayılır. İlkel ve üye sayısı az olan toplumlarda insanların tek iletişim aracı dilleriydi. Öte yandan toplumların kalkınması ve kültürlerin gelişmesine paralel olarak kitle iletişim araçları da gelişti ve insanlara haber, bilgi ve düşüncelerini hızlı bir şekilde paylaşma imkanı sundu. Nitekim bir çok bilim adamı kitle iletişim araçlarının bilgi ve düşüncelerin alış verişine kazandırdığı ivmeyi gözeterek çağımızı iletişim çağı olarak adlandırdı. Feodal yapıdan kapitalist yapıya veya tarımla uğraşan toplumdan sanayi ile uğraşan topluma geçiş süreci gibi enformasyon ve bilgi toplumuna geçiş süreci de beşeri toplumun yaşamını tüm boyutlarıyla etkiledi ve siyasi, sosyal, iktisadi ve kültürel alanları bir yığın fırsat ve aynı zamanda tehditle karşı karşıya bıraktı. Bugün insanlar teknolojiden yeni bir çağa giriş yaptı, öyle ki bu geçiş sosyal yaşamı çok hızlı bir şekilde değişime uğrattı. Kitle iletişim araçları beklentilerin aksine nötr ve tarafsız olgular değildir, bilakis yeni teknolojik araç ve gereçlerin arasında insanları en çok etkileyen ve yeni bir çağa taşıyan olgular sayılır. Bir çok sosyoloğa göre kitle iletişim aracı toplumun tüm kesimleri üzerinde harikulade etkisi söz konusudur. Bu etkilerin siyasi, iktisadi, psikolojik, ahlaki, etnik ve sosyal açılardan sonuçları o kadar geniştir ki insanın cismi ve ruhunda bu süreçte etkilenmeyen hemen hemen bir tek unsur bile yoktur. Sonuçta medya insanlarda yeni adetlerin oluşması, dünya köyünün şekillenmesi, insanların huyu ve davranışının değişmesi ve milletlerin bir birine komşu haline gelmesi gibi süreçlerde büyük payı bulunmaktadır. Bilgisayarların teknoloji alana girmesi ile beraber insan yaşamı daha fazla değişimlere maruz kaldı. Dünya camiası 3. Milenyumda bilgisayardan kaynaklanan iletişim imkanları ile yeni bir imaja kavuştu. Gerçekte bir şebeke haline gelen toplum, teknolojilerin insanların eğitim alanlarına da nüfuz etmesine vesile oldu. Öte yandan ICT devrimi dünyada eğitim, ekonomi, kültür ve benzeri alanlarda büyük değişimlere yol açarak insanların karşısında yeni bir dünya ufku açtı. Çağımızda iletişim ve enformasyon, iki temel unsur olarak telakki ediliyor. İnsanlar bu çağda kendilerini daha fazla bilgiye ve bu bilgileri elde edebilmek için daha fazla iletişime ihtiyaç duyuyor. Öte yandan her teknoloji toplumda köklü ve çok yönlü değişimlere yol açıyor. Telefon ve televizyon, insanların yaşamında inkar edilemez etkisi olan son yılların iki icadıdır. Bu icatlar günümüzde yaşamımıza öylesine nüfuz etmiştir ki adeta yaşadığımız çevrenin doğal unsurlarıymış gibi algılanıyor. Bilgisayar da küresel iletişim ağı internetle ilgili başarılı performansı yüzünden özel önem arz eden bir başka yeni icattır. İnternetse başlı başına insanların güncel yaşamının adeta ayrılmaz bir parçası haline gelen yeni teknolojilerden biri sayılır. Gerçekte iletişim ve enformasyon teknolojilerinde yaşanan gelişmeler, insan yaşamı üzerinde önemli etkisi olmuştur, öyle ki bu teknolojilerin ortaya çıkmasından kaynaklanan insanların bireysel ve sosyal yaşamlarındaki köklü değişiklikler asla göz ardı edilemez. İspanyol sosyolog Manuel Castells şöyle diyor: Kültür akışı ve intikali iletişim teknolojisi ile gerçekleştiğinden, kültür alanı, yeni teknolojilerin ortaya çıkması ile köklü değişimlere maruz kalıyor. İletişim teknolojilerinin insan yaşamına girmesi, insani ilişkilerde ve iletişimde köklü değişimlere yol açtığı gözleniyor. Öte yandan “yaşam tarzı” kavramı, yeni ve modern dünyanın göstergelerinden biri olan bir kavramdır ve toplum üyelerinin yeni medya ve kültürel ürünlerden etkilenerek kendi zevk ve değerlerini şekillendirdiğini yansıtır. Zevkler ve değerler ise, davranışların ortaya çıkmasına ve sonuçta yaşam tarzının şekillenmesine yol açar. Yeni iletişim teknolojileri ve yaşam tarzı, özelliklerini, boyutlarını ve toplumu etkileme katsayısını irdelemek için zaman gerektiren iki yeni kavramdır ve toplumdan topluma değişir. Bugün hepimiz dünya köyü tabir edilen ve içinde enformasyona dayalı elektronik bağlar ve komünikasyon sistemleri ile bir birimize bağlandığımız bir dünyada yaşıyoruz. Bir başka ifade ile hepimiz enformasyon çağında yaşıyoruz ve bu da bekası için iletişim araç ve gereçleri ve enformasyon teknolojilerine bağlıdır. Günümüzde rekabet gücü, iktisadi refah ve özgürlükler bir milletin başarı oranını ölçmek üzere uluslararası meşru ilkelere dönüşmüştür ve böyle bir başarıya ulaşmanın en hayati bileşenlerinden biri teknolojilerden başka onları kullanma bilgi ve becerisine sahip olmaktır. Kuşkusuz enformasyon teknolojileri dünya genelinde ister iyileşme, ister sarsma ve tahrip etme boyutları olsun, insani ilişkileri değiştirmiştir. Enformasyon çağı insanların yaşamını hatta dünyanın en ücra köşelerinde ve köylerinde bile değiştirmiştir, öyle ki elektrik, telefon, radyo, televizyon ve yeni çağda yaşamın olmazsa olmazları olan araç ve gereçlerin sayesinde bu bölgelerde yaşayan insanlar da dünya köyü üyesi haline gelmiştir. Böyle bir köyde ve kitle iletişim araçları propaganda ve psikolojik savaşın güçlü aracı olarak kullanıldığı yerde, sakinleri de kaçınılmaz olarak dünyanın diğer yörelerinde yaşayan insanların sorunları ve zevkleri ve diğer durumları hakkında bilgi edinebiliyor. Üstelik okuma yazma ve bilgisayar ve internet imkanına kavuşan bu insanlar dünya toplumunu sadece seyreden insanlar değil de, dünyanın dört bir yanında milyonlarca insanlar iletişim kurabiliyor. Kuşkusuz tarih boyunca hiç bir dönemde bilgi akışı bugünkü kadar hızlı ve geniş kapsamlı olmamıştır. İşte bu yüzden bazı gözlemciler bu tarihi dönemin en önemli özelliğini bilgilerin hızlı akışı ve fevkalade önemi şeklinde beyan ediyor ve çağımızı bilgi patlaması çağı olarak adlandırıyor. Gerçekten de bugün dünyanın her yerinde ve her an her türlü bilgiye ulaşma imkanı insanı hayrete boğuyor. Bugün herkes her yerde, sadece bir telefon numarasını çevirerek dünyanın neresinde olursa olsun başka bir mekanla irtibat kurabiliyor ve haber sitelerine bakarak dünyada olup bitenlerden haberdar olabiliyor. Bugün enformasyon sürecinin gelişmesi sayesinde bilgi sadece belli merkezlerde bulunmuyor ve hatta evlerin kalın duvarlarından bile içeri nüfuz ediyor. Bugün dünyada hiç bir nokta ses ve görüntü taşıyan dalgalardan korunamıyor ve her yerde bilgiye ulaşılabiliyor. Bugün kitle iletişim araçları insanları hızla dünyada yaşanan her türlü siyasi, askeri, iktisadi, sosyal ve bilimsel gelişmelerden haberdar ediyor. Bundan başka kitle iletişim araçları olayları doğru biçimde yorumlayarak kamuoyunu doğru kararlara yönlendirebiliyor. Bugün medya milletlerin dini ve kültürel gelişmelerine ve manevi derecelere ermelerine yardımcı olabilir. Ancak bu durum, madalyonun sadece bir tek yüzüdür. Madalyonun öbür yüzünden kitle iletişim araçlarının tehlikeli ve zararlı boyutu yer almaktadır. Medya milletlerin ve hakimiyetlerin hizmetinde olduğu gibi, milletleri ve hakimiyetleri çökme noktasına getirebilecek kadar da tehlikeli olabilir. Medya ecnebi kültürünün propagandası yapmak, milli ve dini değerleri ve inançları hedef almak ve ecnebi değerlerinin propagandasını yapmak sureti ile de toplumları etkileyebilir. Bir başka ifade ile medya hem kültürleri güçlendirebilir, hem ecnebi kültürünü dayatabilir. Gerçekte yeni iletişim teknolojileri ve araçları ve bilim ve teknoloji sürecinde yaşanan yeni süreçler beşeri toplumların tüm boyutlarını sarmış ve bir yandan insanların onur kaynağı olabileceği gibi, bir yandan da milli kültüre hizmet etmediği takdirde insanlar ve toplumlar için ciddi tehdit olabilir. .
Yeni iletişim teknolojilerinin yaşam tarzı üzerindeki etkileri – 1
Sağlık kategorisinde, 10 Eyl 2014 - 22:06 tarihinde yayınlandı